Opis miejsca

Historia

Zamek Królewski w Niepołomicach nazywany jest „drugim Wawelem” został wybudowany z rozkazu króla Kazimierza Wielkiego na skarpie pradoliny Wisły. Zamek stał się jednym z ulubionych miejsc wypoczynku króla. Miał pełnić funkcje obronne oraz administracyjną dla króla Kazimierza Wielkiego i jego dworu.
Po śmierci Kazimierza Wielkiego zamek nie utracił dotychczasowej rangi rezydencji królewskiej, czego dowodzi udokumentowanych co najmniej dziesięć wizyt córki Ludwika Węgierskiego Jadwigi (+1399), wybranej przez szlachtę do sprawowania władzy w ramach sukcesji po ojcu. Prawdziwy rozkwit przyniósł Niepołomicom jednak dopiero okres rządów Władysława Jagiełły (+1434). Na zamku miały miejsce doroczne spotkania króla i jego rady, odbywały się sądy nadworne, tu także wystawiono wiele ważnych dokumentów. Jagiełło odwiedzał Niepołomice regularnie, najczęściej w połowie listopada, po objazdach ziemi sandomierskiej i Rusi, a tuż przed wyjazdem na Litwę, gdzie zazwyczaj spędzał zimy.
Kolejny właściciel Zygmunt I Stary przebudował zamek gruntownie. Był on schronieniem dla dworu królewskiego w okresie panującej w Krakowie epidemii (1527). W 1550 roku wielki pożar zniszczył skrzydło wschodnie i północne. Za panowania króla Zygmunta Augusta odbudowano i przebudowano zamek. Zasługą królowej Bony były ogrody włoskie usytuowane przy południowym skrzydle – „ogrody królowej Bony”. Od końca XVI wieku zamek przechodził w ręce rodów szlacheckich: Curyłów, Branickich, Lubomirskich.
Najazd Szwedów w 1655 roku przyniósł kres świetności tej królewskiej budowli. Zamek zamieniono na magazyn żywności, zniszczono Święty Kościół, złupiono miasto. Od połowy XVIII wieku zamek przejmują król August Mocny i August III. Podjęto jedynie próby remontu. Po rozbiorze Polski w 1772 roku zamek wraz z miastem przeszedł pod panowanie Austrii. W okresie międzywojennym i powojennym zamek pełnił funkcję obiektu użyteczności publicznej. W czasie wojny zamek przeszedł w ręce niemieckie. W okresie powojennym budowla popadała w ruinę. Od 1991 roku, kiedy to stał się własnością Gminy Niepołomice, przystąpiono do kompleksowych prac renowacyjnych. Po kilku latach remontów i prac adaptacyjnych, królewska siedziba odzyskała swą dawną świetność.
Dziś dawna rezydencja podlega Fundacji Zamek królewski w Niepołomicach, pełniąc funkcję ośrodka kultury, hotelu z restauracją i centrum konferencyjnego. W komnatach zamkowych działa również Muzeum Niepołomickie, które gromadzi i udostępnia zwiedzającym zbiory z zakresu historii, sztuki oraz przyrody. W ramach wystaw stałych Sukiennice w Niepołomicach i Salon europejski prezentowane są tutaj ciekawe kolekcje obrazów i rzeźb stanowiących własność Muzeum Narodowego w Krakowie, obejmujące pejzaże, sceny rodzajowe, portrety, sceny religijne i historyczne autorstwa między innymi Henryka Siemiradzkiego, Artura Grottgera, Leona Wyczółkowskiego, czy Stanisława Witkiewicza, także nawiązujące do starożytnych mitów i historii biblijnych obrazy oraz rzeźby wykonane przez artystów zachodnio europejskich. Ekspozycja o nazwie Kaplica zamkowa prezentuje klimat średniowiecznego i nowożytnego Duchowieństwa, udostępniając dawne woluminy, dokumenty papieskie, szaty oraz renesansowe przedmioty liturgiczne: Monstrancje, Relikwiarze, Wota.  

Mapa