Opis miejsca

Kościół o.o. franciszkanów konwentualnych na Górze Przemysła w Poznaniu jako sanktuarium maryjne, przyciąga wiernych do kaplicy poświęconej patronce zakonu – Matce Boskiej Niepokalanie Poczętej. Przed czczonym od XVII wieku wizerunkiem Matki Boskiej nazywanej W Cudy Wielmożną Panią Poznania pielgrzymi modlą się, palą świece, wypraszając potrzebnych łask, dziękując za opiekę.

Kaplica i wspaniały ołtarz maryjny wyróżniają się strukturą oraz treściami symbolicznymi. Prace przy budowie kaplicy trwały do 1681 roku. Ołtarz wykonany został w latach 1688-1693 przez franciszkanów – rodzonych braci pochodzących z Czech – Antoniego (stolarza, snycerza i rytownika) i Adama (malarza) Swachów. W 1713 roku dokonano uroczystego wprowadzenia i umieszczenia w centrum ołtarza otoczonego kultem obrazu Matki Boskiej. Ten niewielkich rozmiarów cudowny wizerunek, namalowany na desce, jest kopią Matki Boskiej Boreckiej (z Sanktuarium w Borku Wielkopolskim), reprezentuje typ przedstawień Matki Boskiej Piekarskiej (Sanktuarium w Piekarach Śląskich). We wszystkich tych przypadkach Madonna przedstawiona jest w półpostaci z lekko pochyloną głową w kierunku Dzieciątka siedzącego na lewym ramieniu. Prawą dłonią wskazuje na Jezusa. Dzieciątko prawą rączką błogosławi, lewą wspiera na księdze opartej na lewym kolanie. Kolory w obrazach maryjnych nie są przypadkowe, mają bowiem odniesienia symboliczne – czerwień oznacza miłość, krew Chrystusa przelaną na krzyżu, błękit – niewinność, zieleń – nadzieję. Wszystkie przywołane obrazy były koronowane. Wizerunek Matki Boskiej w Cudy Wielmożnej otrzymał papieskie korony 29 czerwca 1968 roku w Poznaniu nałożone przez Prymasa Stefana Wyszyńskiego, kard. Karola Wojtyłę i arcybiskupa Antoniego Baraniaka.

Ujęty jest on w okazałą srebrną ramę, optycznie powiększającą obraz, pełną ukrytej symboliki. Nakładające się motywy maryjne w formie wielkiej gwiazdy i róży odwołują się do Litanii Loretańskiej, w której Matka Boska nazywana jest Gwiazdą Zaranną i Różą Duchowną. W ramie dostrzec można przedstawiony w formie Drzewa Jessego rodowód Marii i Jezusa oraz wzorowane na nim drzewo genealogiczne rodziny franciszkańskiej z wizerunkami świętych i błogosławionych, biorące swój początek od św. Franciszka z Asyżu – założyciela zakonu.

Ołtarz o charakterystycznej ciemnej strukturze, został obficie ozdobiony srebrno-złotą ornamentyką. Motywy dekoracyjne kojarzą się z misternie wykonanymi wytworami złotniczymi.

W większości przypadków obrazy otaczane kultem w sanktuariach były przesłaniane i w uroczysty sposób przy dźwiękach muzyki odsłaniane przed oczami wiernych, w określonych porach dnia. W omawianym ołtarzu ciekawym zabiegiem twórców było wprowadzenie ruchu spiralnych kolumn. Cudowny obraz zasłaniany jest przez dwa inne malarskie wyobrażenia, dzieje się to za sprawą mechanizmu kierującego obrotem kolumn. Wprowadza to dodatkowy teatralny efekt, charakterystyczny dla sztuki baroku. Zamknięcie obrazu Matki Boskiej w Cudy Wielmożnej odbywa się po wieczornej mszy świętej i modlitwie Anioł Pański przy udziale wiernych śpiewających pieśń skierowaną do Pani Poznania.

Gdy święty obraz jest odsłonięty widoczne są wówczas namalowane wizerunki rodziców Marii: św. Anna i św. Joachim. Na polach po zasłonięciu można oglądać po bokach postacie świętych Franciszka i Antoniego. Po środku natomiast ziemskich opiekunów Marii – świętych Józefa i Jana Ewangelistę. Drzwi w części cokołowej ołtarza wypełniają portrety zasłużonych dla rozwoju kultu maryjnego: brata-kwestarza Tomasza Dybowskiego z obrazem Matki Boskiej w dłoni oraz inicjatora budowy kaplicy – gwardiana o. Wojciecha Zawady z planami architektonicznymi.

Ołtarz zwieńczony jest figurą św. Michała Archanioła pokonującego szatana – obrońcy Niewiasty Apokaliptycznej utożsamianej z Marią.

W kaplicy zwraca uwagę dekoracja sztukatorska przypisywana Włochowi Albertowi Bianco. Występują tutaj symbole maryjne – róże i lilie oraz liście wawrzynu – oznaczające czystość i dziewictwo. Biel ornamentów kojarzy się podobnie, natomiast złoto zastosowano w znaczeniu cnoty i osiągnięcia doskonałości. W tamburze kopuły odwołano się ponownie do Litanii Loretańskiej, w której Matkę Boską zwie się Królową Apostołów, symbolizują to umieszczone figury dwunastu uczniów Chrystusa. Ważnym akcentem teologicznym w programie kaplicy jest także przypomnienie związku Matki Boskiej z Trójcą Świętą. Jest tutaj postać Boga Ojca (w kopule), którego Maria jest córką i służebnicą, Jezus Chrystus jako Zbawiciel Świata, którego jest Matką oraz Duch Święty w podniebiu latarni, którego Maria jest oblubienicą. W czaszy kopuły Adam Swach umieścił m.in. malowane postacie świętych niewiast, świętych i błogosławionych franciszkańskich, wśród nich znalazły się polskie klaryski: św. Kunegunda i bł. Salomea.

To miejsce w kościele franciszkanów odznacza się niezwykłą atmosferą sprzyjającą wyciszeniu, refleksji i modlitwie. Powoduje, że wierni przybywają na msze święte niedzielne z odległych zakątków miasta, tutaj bowiem odnajdują spokój ducha i czują się bezpiecznie pod opieką Matki Boskiej obficie obdarowującej łaskami swych czcicieli.

W dzień 12 września, w święto Najświętszego Imienia Maryi, powinni nawiedzić Sanktuarium wszyscy, którym jest ono szczególnie bliskie, by oddać hołd czuwającej nieustannie Pani Poznania.

Izabela Wyszowska

Msze św.:

– w dni powszednie o godz.: 7.00, 9.00, 18.00 

– w niedziele i uroczystości o godz.: 7.00, 8.30, 10.00, 11.30, 12.30, 14.00 (forma extraordinaria), 18.00. 

Nowennę do św. Antoniego w każdy wtorek po Mszy św. o godz. 9.00 i 18.00. 

Nowennę do Matki Bożej w Cudy Wielmożnej w każdy czwartek po Mszy św. o godz. 9.00 i 18.00 (Msze św. przed ołtarzem Matki Bożej).

Tekst i foto: strona www. sanktuarium.

Wspólnota klasztorna 

O. Leszek Klekociuk

– gwardian, rektor kościoła, kustosz Sanktuarium,

– spowiednik w Sanktuarium,

– odpowiedzialny za prace renowacyjno – remontowe kościoła i klasztoru,

– członek prowincjalnej komisji ds. gospodarczych i budowlanych,

– rzecznik kulturalny i medialny Sanktuarium,

– klasztorny opiekun chorych,

– opiekun dzieci z rodzin o zagrożeniu alkoholowym.

O. Lucjan Ubysz

– wikariusz klasztoru,

– spowiednik w Sanktuarium,

– asystent lokalny MI,

– lokalny asystent misyjny,

– rekolekcjonista.

O. Manswet Wardyn

– poborca i ekonom klasztoru,

– spowiednik w Sanktuarium,

– prowadzący księgi intencji mszalnych,

– asystent regionalny i lokalny FZŚ,

– opiekun Duszpasterstwa Trzeźwości,

– moderator „Różańcowego Jerycha”,

– moderator celebracji trydenckiej,

– spowiednik Sióstr Służebniczek – Kostrzyn.

O. Tadeusz Dzwonkowski

– spowiednik w Sanktuarium,

– rekolekcjonista,

– lokalny asystent powołaniowy,

– spowiednik i konferencjonista Sióstr Pasterek,

– opiekun Wspólnoty Przyjaciół św. O. Pio.

O. Michał Baranowski

– sekretarz kapituły klasztornej,

– spowiednik w Sanktuarium,

– kronikarz,

– rekolekcjonista,

– opiekun duszpasterstwa akademickiego Porcjunkula,

– redaktor naczelny „Echo Sanktuarium”,

– wykładowca WSD Łodź-Łagiewniki i UKSW Warszawa.

Br. Andrzej Langowski

– zakrystianin,

– gospodarz kościoła i klasztoru,

– opiekun gości.

Mapa