Kolegiacka parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Najstarsza wzmianka o parafii w Jaśle pochodzi z przed roku 1325 r.
  Prawdopodobnie istniał tu drewniany kościół, który poprzedzał obecną świątynię. Jak podaje kronika J. Długosza kościół murowany został zbudowany w 1446 r. Inny czas budowy podaje XIX- wieczny badacz zabytków W. Łuszczkiewicz, który odczytał umieszczoną na sklepieniu datę 1479 r. Obecnie przyjmuje się, iż w roku 1479 mogła nastąpić budowa kościoła po zniszczeniach spowodowanych przez najazd Węgrów w 1474 r. Z tego czasu mogło pochodzić zachowane do ostatniej wojny sklepienie prezbiterium. Do wzniesienia przyczyniło się ówczesne mieszczaństwo i okoliczna szlachta, których herby widniały na żebrach sklepienia. Umieszczony wśród herbów orła królewskiego może świadczyć, iż król wsparł jego budowę. Fundacja kościoła jest związana przede wszystkim z osobami Mikołaja i Stanisława Cielątków. Zachował się opis kościoła z 1596 r. Pochodzący przeprowadzonej wówczas wizytacji biskupiej.   

Kościół nosił wezwanie Wniebowstąpienia N. M. P. i Wszystkich Świętych.

Miała sklepione prezbiterium. Korpus przykryty był stropem drewnianym. Już wówczas istniała boczna kaplica murowana nakryta również stropem drewnianym. We wnętrzu kościoła było pięć ołtarzy, szósty ustawiony był w kaplicy. W 1611 r. dobudowano do kościoła nową kaplicę murowaną z cegieł. Nosiła ona wezwanie Świętej Anny.

    W 1743 r. kościół był remontowany przez grupę rzemieślników węgierskich. Zapewne wykonano wtedy sklepienie beczkowe nawy głównej, oparte na filarach wewnętrznych, które przetrwało do ostatniej wojny do 1784 r. Zlikwidowano cmentarz przykościelny. Inwentarz kościoła z 1792 r. wymienia obok kaplicy Świętej Anny również kaplicę Najświętszej Maryi Panny.

Jak wyglądał kościół na początku XIX wieku informuje obraz J. Bieszczada pokazujący pożar miasta w 1826 r.

Jego bryła niewiele różni się od dzisiejszej. Mury kościoła były w tamtym czasie otynkowane. Nie przetrwała do dziś sygnaturka wieńcząca kalenicę dachu. W 1883 r. kościół poddano restauracji. Zasklepiono wówczas boczną kaplicę i zakrystię, wykonano nowy dach kryty blachą, odnowiono elewację frontową. W 1909 r. odbito tynki na elewacjach prezbiterium, odsłaniając pierwotną kamienną strukturę murów. Zauważono wówczas wartość historyczną kościoła i je wyeksponowano jesieni 1944 r. kościół został podpalony, przez odział kpt. Kindermanna, mający za zadanie zniszczenie miasta. Do czasu odbudowy świątyni parafianie korzystali z kaplicy cmentarnej. W pierwszych dwóch latach powojennych ludność była zajęta odbudową własnych domów i obiektów administracyjnych.

Dopiero w latach 1946-56 przeprowadzono remont kościoła farnego

Informacje szczegółowe

• Adres: Jasło, ul. Farna 2, 38-200, woj. podkarpackie
• Telefon: 134463758, 575188669
• E-mail: farakancelaria@gmail.com
• WWW: http://fara-jaslo.rzeszow.opoka.org.pl/

Mapa

Kolegiacka parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Najstarsza świątynia Fara o kamiennych murach jest głównym ośrodkiem religijnym od 6 wieków.

Parafia pełniła nie tylko funkcje duszpasterskie, ale również społeczne. Swoim indywidualnym wyrazem architektonicznym ożywia krajobraz Jasła czyniąc go ciekawszym i piękniejszym.

Kościół parafialny był jednym z ważniejszych elementów miasta średniowiecznego. Tak jak w innych miastach zakładanych na prawie magdeburskim, Fara umieszczona została w narożu rynku. Kompozycyjnie została związana z przestrzeni placu rynkowego. Jej wysoka bryła dominowała nad dawną zabudową Jasła. Mimo podwyższenia gabarytów tej zabudowy, kościół jest nadal ważnym elementem w sylwetce Starego Miasta. Z jednej strony przylegał on do rynku, z drugiej strony graniczył on z systemem obrończym średniowiecznego miasta. Stał na jego obwodzie, na skraju skarpy, stanowiąc mocny punkt strategiczny. Odgrywał ważną rolę w życiu miasta, oraz w razie potrzeby spełniał funkcje obronną. Czynniki te miały wpływ na kształtowanie się świadomości mieszczan. Był to znak siły społeczności miejskiej, której staraniem powstał murowany kościół pośród drewnianej zabudowy mieszczańskiej.

Obronny walor świątyni, jej trwałość, pokazywały gdzie szukać wsparcia w momentach zagrożenia dla katolickiej społeczności miasta Jasła. Obok funkcji sakralnych Kościół pełnił także funkcje administracyjne. Obsługiwał bardzo rozległa parafie, do której obok miasta należało kilka okolicznych wsi. Był również siedziba dekanatu. Kościół Farny już na początku XIX w. określony został jako skarb narodowy warty szczególnej opieki. Opisy miasta w najstarszych przewodnikach turystycznych i encyklopediach oraz czasopismach krajoznawczych, wymieniają Kościół jako najbardziej wartościowy obiekt, godny uwagi podróżników zainteresowanych przeszłością miasta. Począwszy od lat 70-tych XIX w. stał się przedmiotem zainteresowań historyków sztuki. Zauważono wówczas jego wyjątkową wartość zabytkową. W związku z tym renowacja świątyni XX w. została powierzona znanym i doświadczonym architektom krakowskim. W 1925 r. jako jedyny obiekt w Jaśle został wpisany do rejestru zabytków. W związku tym otrzymał prawną ochronę. Po tragedii zniszczenia miasta w 1944 r., mieszkańcy chcąc ratować zabytkową świątynie, zwrócili się o opinie i wskazania w sprawie jej odbudowy do prof. Adolfa Szyszko- Bohusza z Krakowa, znawcę architektury średniowiecznej.

Informacje szczegółowe

• Telefon: 575 188 669
• E-mail: farakancelaria@gmail.com